Informatyka

Informatyka – dyscyplina nauki zaliczana do nauk ścisłych oraz techniki zajmująca się przetwarzaniem informacji, w tym również technologiami przetwarzania informacji oraz technologiami wytwarzania systemów przetwarzających informacje. Początkowo stanowiła część matematyki, później rozwinęła się do odrębnej dyscypliny – pozostaje jednak nadal w ścisłej relacji z matematyką, która dostarcza informatyce podstaw teoretycznych.

Określenie informatyka ma swój odpowiednik w języku angielskim: computer science – dosłownie: nauka o komputerze – co może być mylące i dlatego jest krytykowane w środowiskach akademickich i informatycznych.

W języku polskim termin ten zaproponował w październiku 1968 Romuald Marczyński w Zakopanem na ogólnopolskiej konferencji poświęconej "maszynom matematycznym" na wzór (fr.) informatique i (niem.) Informatik.

Jakby wyglądałby świat bez internetu?

Świat bez komputerów, internetu i elektroniki nie tylko drastycznie by się różnił od tego, który istnieje teraz, ale i w obecnych czasach wydaje się całkowitą utopią. Dla współczesnych nastolatków, tkai świat znany jest głownie z opowieści dziadków, rodziców, którzy opowiadajac o tym, próbują wynaleźć inne zajęcie dzieciom. Zapewne jednak wyglądałoby to podobnie i w tych czasach. Młodsze dziaciaki spędzały by cały swój czas wolny na placach zabaw, jak było to jeszcze 10 lat temu, kiedy do elektroniki nie miały dostępu młodsi. A deszczowe dni zapewne spotykałyby się w mieszkaniach i bawiły lalkami, samochodami, ogółem zabawkami. Starsze dziaciaki, nastolatki wykorzystałyby ten czas na dłuższe spotkania w swoim towarzystkie, więcej spędzaliby czas na dworze, może uprawiali jakieś sporty. Na pewno więcej ludzi spotykałoby się w bibliotekach, księgarniach, czy nawet na zwykłych ławkach, siedząc grupkami i rozmawiając, ciesząc sie własnym towarzystwem. Jeżeli chodiz o dorosłych to jeszcze nie ma aż tak wielkiego problemu, gdyż większość i tak nie ma aż tak dużego obeznania w komputerach, ale zapewne byłoby inaczej. Pisałoby się więcej listów, poczty byłoby bardziej oblegane, cżeściej spędzałoby się czas z innymi ludźmi, z którymi zazwyczaj pisze się przez internet. Na pewno byłby też mniejszy dostęp do świata, nie byłoby takiego kontaktu z ludźmi z innych krajów, występowały by takie trudności jak promowanie swoich dzieł (w przypadku muzyki, filmów, książek), wzrosłaby sprzedaż płyt CD, która teraz stopniowo spada, nie byłoby takiego problemu z nielegalnie pobieranymi plikami, mniej nienawiści, ogólnodostępnego hejtu. Ale też i mniejszy dostęp do spełniania własnych marzeń, gdyż w tak ograniczonym świecie, brak by było dostępu, podzielenia się swoimi talentami z innymi.

Najbardziej znane komunikatory

SMS (ang. Short Message Service) – usługa przesyłania krótkich wiadomości tekstowych (esemesów) w cyfrowych sieciach telefonii komórkowej. Usługa ta jest wprowadzana także do sieci telefonii stacjonarnej.

SMS wysyła się pod numer abonenta sieci telefonii komórkowej lub stacjonarnej. Wszystkie produkowane obecnie telefony komórkowe i niektóre telefony używane w sieciach stacjonarnych umożliwiają zarówno odbieranie, jak i wysyłanie tego typu wiadomości. Maksymalna długość pojedynczej wiadomości (potocznie również określanej skrótem SMS) wynosi 160 znaków 7-bitowych, 140 znaków 8-bitowych lub 70 znaków 16-bitowych). Jednak w przypadku niektórych telefonów mogą być one dłuższe dzięki technologii CSMS – do ponad 900 znaków (przed wysłaniem zostają podzielone na kilka krótszych wiadomości, a telefon odbiorcy powinien je z powrotem scalić w jedną wiadomość).

Multimedia Messaging

 Service (MMS) – rozszerzenie funkcji SMS i EMS o możliwość przesyłania multimediów takich jak grafika, animacje, wideoklipy, dźwięki itp. Pierwotnie MMS zaplanowany został jako usługa dla telefonii trzeciej generacji (UMTS), której jednak wprowadzenie było odwlekane w czasie, więc producenci wprowadzili tę opcję już wcześniej (określana jest jako technologia 2,5G). Obecnie prawie każdy nowy telefon posiada funkcję MMS.

MMS, w przeciwieństwie do EMS i Smart Messaging nie jest bezpośrednim rozwinięciem SMS, opierającym się na odpowiednio zakodowanych wiadomościach tekstowych. MMS polega na technologii pakietowej transmisji danych GPRS. Pakiety danych są transmitowane do centrum wiadomości multimedialnych, a stamtąd, dzięki usługom pochodnym od WAP Push, do telefonu odbiorcy.

Poczta elektroniczna, e-poczta, e-mail, potocznie (także poprawna wersja) mejl (ang. electronic mail, e-mail) – usługa internetowa, w nomenklaturze prawnej określana zwrotem świadczenie usług drogą elektroniczną, służąca do przesyłania wiadomości tekstowych, tzw. listów elektronicznych – stąd zwyczajowa nazwa tej usługi.

Komunikator internetowy (ang. Instant Messenger, od tego skrót IM) – program komputerowy pozwalający na przesyłanie natychmiastowych komunikatów (komunikacja natychmiastowa – ang. Instant Messaging) pomiędzy dwoma lub większą liczbą komputerów, poprzez sieć komputerową, zazwyczaj Internet (dlatego komunikatory internetowe). Od poczty elektronicznej różni się tym, że oprócz samej wiadomości, przesyłane są także informacje o obecności użytkowników, co zwiększa znacznie szansę na prowadzenie bezpośredniej konwersacji.

Komunikatory przesyłają informacje według zasad ustalonych przez protokoły komunikacyjne tak, że publicznie udokumentowane protokoły są zwykle implementowane przez wiele komunikatorów, zapewniając prawie nieograniczone grono odbiorców, podczas gdy protokoły utajnione zmuszają użytkowników do korzystania z programów przygotowanych przez producentów, ograniczając tym samym możliwość komunikacji.

Komunikatory bardzo często łączą użytkowników przez serwery, do których przyłączają się, i od których działania są uzależnione. Niekiedy tak skrajnie, że użytkownik skazany jest na reklamy emitowane przez producenta aplikacji.

Serwis społecznościowy – serwis internetowy, który istnieje w oparciu na zgromadzonej wokół niego społeczności. Tworzy tak zwane media społecznościowe (ang. social media).

Wiosną 2008 roku do najpopularniejszych tego rodzaju serwisów w Stanach Zjednoczonych należały Myspace i Facebook. Najpopularniejsze w Europie były: Bebo, Myspace, Skyrock Blog, Facebook i Hi5, w Ameryce Łacińskiej: Orkut i Hi5, a na terenie Azji oraz Wysp Australii i Oceanii: Friendster, Orkut i CyWorld. Najpopularniejszymi serwisami społecznościowymi w Polsce w 2010 r. były Nk.pl (dawniej nasza-klasa.pl) posiadająca ponad 12 mln kont użytkowników oraz Facebook z ponad 8 mln kont.. Według badania Megapanel z marca 2011 roku z social media korzystają niemal wszyscy Internauci (aż 99,3%) i poświęcają temu średnio około 1,5 godziny dziennie.

Media społecznościowe

(ang. Social Media) – określenie odnosi się do ogólnie pojętego korzystania z internetowych i mobilnych technologii, by przekształcić komunikację w interaktywny dialog.

Blog (ang. web log – dziennik sieciowy) — rodzaj strony internetowej zawierającej odrębne, zazwyczaj uporządkowane chronologicznie wpisy. Blogi umożliwiają zazwyczaj archiwizację oraz kategoryzację i tagowanie wpisów, a także komentowanie notatek przez czytelników danego dziennika sieciowego. Ogół blogów traktowany jako medium komunikacyjne nosi nazwę blogosfery.

Blog od wielu innych stron internetowych różni się zawartością. Niegdyś weblogi utożsamiano ze stronami osobistymi (czy domowymi). Dziś ten pogląd jest nieaktualny, wciąż jednak od innych stron internetowych blogi odróżnia bardziej personalny charakter treści: częściej stosowana jest narracja pierwszoosobowa, a fakty nierzadko przeplatają się z opiniami autora. Ponadto można spotkać się z definicją bloga jako sposobu komunikacji.

Reklama - informacja połączona z komunikatem perswazyjnym. Zazwyczaj ma na celu skłonienie do nabycia lub korzystania z określonych towarów czy usług, popierania określonych spraw lub idei.

 Według dyrektywy 2006/114/WE UE reklama oznacza przedstawienie w jakiejkolwiek formie w ramach działalności handlowej, gospodarczej, rzemieślniczej lub wykonywania wolnych zawodów w celu wspierania zbytu towarów lub usług, w tym nieruchomości, praw i zobowiązań.

Prawa Autorskie

Prawo autorskie – dyscyplina prawa cywilnego, zespół norm prawnych wchodzących w skład prawa własności intelektualnej, a także ogół praw przysługujących autorowi utworu (lub innemu uprawnionemu podmiotowi) upoważniających go do decydowania o eksploatacji utworu i czerpaniu z niej korzyści finansowych.




Zasady korzystania z cudzych materiałów.


Wolno rozpowszechniać w celach informacyjnych w prasie, radiu i telewizji:

1. Już rozpowszechnione:

a. sprawozdania o aktualnych wydarzeniach,

b. aktualne artykuły i wypowiedzi na tematy polityczne, gospodarcze i społeczne,

c. aktualne zdjęcia reporterskie,

2. Krótkie wyciągi ze sprawozdań, artykułów i wypowiedzi

3. Przeglądy publikacji i utworów rozpowszechnionych,

4. Mowy wygłoszone na publicznych zebraniach i rozprawach ; nie upoważnia to jednak do publikacji zbiorów mów jednej osoby

5. Krótkie streszczenia rozpowszechnianych utworów


Zamieszczenie cudzego tekstu bez zgody autora (licencji autorskoprawnej).Autor może sobie nie życzyć, aby jego tekst znalazł się w jakimś niekorzystnym kontekście lub z innych względów nie życzyć sobie publikacji na jakiejś witrynie.








Licencja oprogramowania – umowa na korzystanie z utworu jakim jest aplikacja komputerowa, zawierana pomiędzy podmiotem, któremu przysługują majątkowe prawa autorskie do utworu, a osobą, która zamierza z danej aplikacji korzystać.


Umowa taka powinna określać przede wszystkim pola eksploatacji (formy wykorzystania utworu), czyli warunki na jakich licencjobiorca jest uprawniony do korzystania z programu. W Polsce Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych jako podstawowe elementy określające pola eksploatacji wskazuje zakres, miejsce i czas korzystania z utworu, przy czym jest to wyliczenie przykładowe i strony umowy mogą dowolnie kształtować charakter licencji (biorąc jednak pod uwagę treść przepisów ustawowych, których strony nie mogą modyfikować).


Przedmiot prawa autorskiego:
Zgodnie z ustawą, przedmiotem prawa autorskiego jest każdy przejaw działalności twórczej o indywidualnym charakterze, ustalony w jakiejkolwiek postaci, niezależnie od wartości, przeznaczenia i sposobu wyrażenia (utwór). Prawo autorskie działa automatycznie – ochrona praw autorskich rozpoczyna się z chwilą ustalenia utworu, bez konieczności spełnienia jakichkolwiek formalności przez jego twórcę. Utwór nie musi przy tym być skończony.

Rodzaje licencji:

Trial – rodzaj licencji na programy komputerowe polegający na tym, że można go używać przez z góry ustalony czas (od 7 do 90 dni). Czasami zamiast ograniczenia na liczbę dni jest ograniczenie na liczbę uruchomień programu. Programy na tej licencji są w pełni funkcjonalne. Po upływie ustalonego czasu, jedyną rzeczą, na którą pozwoli program będzie rejestracja albo usunięcie z dysku twardego. Zazwyczaj wersje próbne rozprowadzane są na tej licencji.


Postcardware (lub Cardware) - rodzaj licencji oprogramowania wywodzący się od Freeware i Shareware. Używany przez autorów, którzy udostępniają swoje programy za darmo: w zamian za to oczekują, że użytkownik przyśle im kartkę pocztową (najczęściej z miejscowości, w której mieszka). Wymóg ten bywa mniej lub bardziej kategoryczny w zależności od konkretnej licencji. Niektóre uzależniają od tego legalność używania programu, inne pozostawiają to dobrej woli użytkownika jako sposób na wyrażenie wdzięczności autorowi. Istnieje też wersja emailware wymagająca przysłania emaila.

Shareware – rodzaj licencji programu komputerowego, który jest rozpowszechniany bez opłat z pewnymi ograniczeniami lub z niewielkimi opłatami do wypróbowania przez użytkowników w określonym czasie. Czasami po określonej liczbie dni (wersja trial) lub po określonej liczbie uruchomień za taki program trzeba zapłacić lub zrezygnować z korzystania z niego, odinstalowując go. Niektóre programy po skończeniu okresu próbnego same się usuwają w czasie pracy.

Domena publiczna – w najwęższym znaczeniu jest to twórczość, z której można korzystać bez ograniczeń wynikających z uprawnień, które mają posiadacze autorskich praw majątkowych, gdyż prawa te wygasły lub twórczość ta nigdy nie była lub nie jest przedmiotem prawa autorskiego. Pojęcie to wywodzi się z angielskiego systemu common law i początkowo oznaczało grunty należące do państwa, które zostały udostępnione do bezpłatnego użytku publicznego, co później zostało rozciągnięte na własność intelektualną, która z różnych względów nie jest objęta ochroną prawa autorskiego i może w związku z tym być wykorzystywana bezpłatnie przez każdego.

GNU – uniksopodobny system operacyjny złożony wyłącznie z wolnego oprogramowania. GNU zapoczątkowany został przez Richarda Stallmana i był pierwszym projektem Free Software Foundation (FSF).

Adware – rodzaj (i typ) licencji oprogramowania. Adware jest oprogramowaniem rozpowszechnianym za darmo, ale zawierającym funkcję wyświetlającą reklamy.


Demo − twórczość np.: muzyczna, plastyczna (grafika komputerowa), filmowa, programistyczna; zapisana i udostępniana jako demonstracja możliwości twórców (często w celach promocyjnych - wyjątek demoscena).


Wersja demonstracyjna demoware, demo, wersja pokazowa, próbna zwykle komercyjnego programu komputerowego. Zazwyczaj jest to wersja o ograniczonej funkcjonalności w stosunku do wersji pełnej lub wersja pełna o ograniczonej czasowo możliwości wykorzystania. W przypadku gier komputerowych jest to zwykle jeden poziom z finalnej produkcji. Firma Novell specjalizująca się w oprogramowaniu sieciowym, umożliwiającym dostęp do serwera setkom klientów jako demo udostępnia oprogramowanie umożliwiające dostęp 2 klientów. Wersje demo są dołączane do czasopism tematycznych, dostępne są także w Internecie zwłaszcza na stronach producenta oprogramowania. Bywają także dema wysyłane na podany adres po zamówieniu złożonym elektronicznie przy czym zamawiający pokrywa koszt przesyłki oraz koszt nagrania i nośników. Niektóre firmy jako demo traktują starsze, pełne wersje swojego oprogramowania. Dzieje się tak, gdy w nowszej wersji uzyskano znaczną poprawę funkcjonalności lub gdy system operacyjny starszego oprogramowania stracił na znaczeniu.


Dozwolony użytek – w prawie własności intelektualnej ograniczenie monopolu właściciela praw autorskich lub patentowych polegające na zezwoleniu na korzystanie bez konieczności uzyskiwania jego zgody z już rozpowszechnionego utworu pod ściśle określonymi warunkami i w ściśle określonych sytuacjach


Odpowiedzialność karna:

Przejęcie czy złamanie hasła do komputera, ewentualnie kradzież konta na portalu społecznościowym lub poczcie elektronicznej popularnie określa się jako hacking. Zdefiniowane tego typu przestępstwa opiera się na prostym rozumowaniu - czynem karanym w myśl art. 267 § 2 jest uzyskanie dostępu bez uprawnienia do systemu informatycznego lub jego części, nawet bez złamania jakiegokolwiek zabezpieczenia zainstalowanego w komputerze użytkownika lub zabezpieczenia systemowego. Bez uprawnienia oznacza, że właściciel konta internetowego, komputera sam nie ujawnił hasła i zostało ono zdobyte nielegalnie. Można przyjąć, że zastosowanie w tym celu darmowych programów do tzw. kradzieży haseł jest bardzo czytelnym przykładem naruszenia prawa i pozyskiwania informacji poufnych w celach niedozwolonych. Najbardziej czytelnym sposobem popełnienia tego przestępstwa jest właśnie „włamanie do systemu” - wygenerowanie wirusa, wykorzystanie w tym celu specjalnego programu.

Karą za popełnienie któregokolwiek z tych czynów jest grzywna, kara ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności na okres do 2 lat. Ściganie tych przestępstw następuje na wniosek osoby pokrzywdzonej, co oznacza, że w przypadku włamania na nasze konto czy do naszego komputera - aby skutecznie dochodzić swoich praw - należy zgłosić popełnienie tego przestępstwa na policję i złożyć wniosek o jego ściganie.


Piractwo: Znalezienie pirackich wersji programów w internecie nie nastręcza żadnych trudności nawet mniej obytym z komputerami użytkownikom. Sprawia to, że nawet osoby na co dzień uczciwe mogą pokusić się o ściągnięcie takich aplikacji, chociażby po to, by je wypróbować. Muszą jednak zdawać sobie sprawę, że nawet przed ich instalacją czy uruchomieniem już łamią prawo.

Pobierasz – kradniesz

Programy zostały wprost wyłączone spod tzw. dozwolonego użytku osobistego (art. 77 ustawy o prawie autorskim). O ile więc pobranie pliku MP3 nielegalnie udostępnionego w sieci jest zgodne z prawem, o tyle ściągnięcie aplikacji komputerowych już nie.

Co grozi za posiadanie nielegalnych kopii? Jej pobranie jest traktowane jako kradzież. Na podstawie art. 278 kodeksu karnego uzyskanie bez zgody osoby uprawnionej cudzego programu komputerowego w celu osiągnięcia korzyści majątkowej podlega karze od trzech miesięcy do nawet pięciu lat więzienia.

Także przepisy dotyczące paserstwa stosuje się odpowiednio do programów komputerowych. Mianowicie już za samo przyjęcie programu, o którym można przypuszczać, że jest piracki, grożą grzywna, ograniczenie wolności i dwa lata więzienia.